piątek, 5 kwietnia 2024

Zygmunt Krasiński i teorie spiskowe

Autor "Nie-Boskiej komedii" był nietuzinkową postacią. Na lekcjach oburzenie wzbudza jego stosunek do żony, wieloletni romans, lęk arystokraty przed siłą zrywów masowych, izolowanie się. 

Osobom uczniowskim łatwo jest dostrzec w kreacji Henryka elementy autobiograficzne. Niektórzy twierdzą nawet, że dzięki tej postaci Krasiński mówił to, co było niewygodne, zbyt bezpośrednie, radykalne i nie byłoby dobrze przyjęte w jego środowisku oraz stało w sprzeczności z kanonem obyczajowym jego czasów i sfery. 

Podobnie jak Werter, który intryguje współczesnych nastolatków i wzbudza w nich chęć do introspekcji, prób analizowania zachowań i poszukiwania sposobów pomocy, tak i Henryk (w którym odbija się się Zygmunt) pośrednio irytuje, ale też wzbudza litość. Autorka bloga "Lekcja polskiego" podaje pomysł diagnozowania Wertera (TUTAJ), ja wybieram Henryka.

"Odbicia" przestrzeni i historia najnowsza w filmach

Ludzkie zdarzenia nigdy nie pozostają w izolacji. Zależą od miejsca i społeczności. Oto kilka moich propozycji rozwinięcia tematu.

Bazą mogą być teksty z kanonu lektur, np. rozmyślania Wokulskiego na temat Paryża i ewentualnej przeprowadzki bohatera, czy wpływ środowiska i dzielnicy Powiśle na zachowanie Marianny. Ciekawy sposób interpretacji determinizmu ukazuje Prus w dalszych losach dziewczyny, wyrwanej ze swojej "sfery" - jest zagubiona, wylękniona, wydaje się zaszczuta (jej ostrożność i niepewność opisana jest, gdy przychodzi do sklepu Wokulskiego po ukończeniu kursu szycia), finalnie jest upokarzana przez męża. 

Czy lepiej dla Marianny byłoby nigdy nie "wyjść" z Powiśla? Czy dla Ziembiewicza lepszym losem byłoby pójście w ślady ojca? Czy Katarzyna, bohaterka powieści "Germinal" Emila Zoli, potrafiłaby znaleźć inne wyjście z opresyjnej sytuacji, skoro nawet autor w to wątpi, pisząc: "Upadła na wznak na liny i przestała się opierać, oddając się mężczyźnie zanim doszła do lat, z tą dziedziczną uległością dziewcząt z jej środowiska, sprawiającą, że jeszcze niemal w dzieciństwie tracą one cnotę"?

Jak na zagadnienie determinizmu patrzy współczesna kultura?

Jak środowisko i przestrzeń wpływają na interpretowanie siebie i świata przez bohatera?

Co w pamięci bohatera staje się z "przestrzenią utraconą" - on ją wymazuje?, zaprzecza jej istnieniu?, deformuje we wspomnieniach?, odkształca?, a może idealizuje?, sakralizuje? lub po prostu porzuca?